Po co i dla kogo tworzymy grupy terapeutyczne w Fundacji? Jakie są ich założenia i w jaki sposób działają takie grupy? Czym różnią się od grup wsparcia?
Na te pytania odpowiada poniższy tekst.
GRUPY TERAPEUTYCZNE W FUNDACJI NAGLE SAMI – PO CO I DLA KOGO JE TWORZYMY, JAKIE SĄ ICH ZAŁOŻENIA?
Skąd pomysł na grupy psychoterapeutyczne w Fundacji Nagle Sami?
Oferta Fundacji Nagle Sami w zakresie pomocy psychologicznej i terapeutycznej staje się coraz szersza i odpowiada na potrzeby różnych osób zgłaszających się po pomoc. Jest już możliwość pracy indywidualnej (zarówno interwencyjnej, jak i terapeutycznej), pracy z parą, z dziećmi, udziału w grupie wsparcia. Mamy poczucie, że brakowało jednak oferty psychoterapii grupowej.
Psychoterapia grupowa jest skuteczną formą pracy psychoterapeutycznej. Daje możliwość nie tylko wsparcia, ale przed wszystkim efektywnej pracy nad relacjami – również, w przypadku osób mierzących się z żałobą, tymi wewnętrznymi relacjami z osobą zmarłą. Jeśli czyjaś żałoba się przedłuża to istnieje duże ryzyko, że nałożyła się na jakieś wcześniejsze problemy i trudności, w tym relacyjne, nad którymi można pracować w grupie.
Z perspektywy gabinetu terapeutycznego w FNS widać też, że dla części osób strata kogoś bliskiego uruchamia wewnętrzne procesy, które do tej pory były niedostrzegane. Doświadczanie żałoby, dla niektórych osób może stać się okazją do sięgnięcia po pomoc, po którą w innych okolicznościach by się nie zwróciły – może to często dotyczyć osób, które z różnych powodów nie zdołały stworzyć sobie dobrego, bezpiecznego świata relacji.
Do kogo kierujemy tę ofertę?
Oferta psychoterapii grupowej rozszerza dotychczasowy zakres działania Fundacji w zakresie pomocy psychologicznej. Grupy terapeutyczne stają się w Polsce coraz bardziej popularną, cenioną i skuteczną formą pomocy i otwieramy się w Fundacji na osoby zainteresowane tą właśnie formą pracy.
Oferta grup terapeutycznych kierowana jest do osób, które rozpoznają się w całości lub w poszczególnych częściach następującego opisu. Jeśli masz bolesne lub trudne relacje z bliskimi osobami i nie rozumiesz, dlaczego tak się dzieje; jeśli chcesz lepiej rozumieć i wyrażać własne myśli, uczucia, potrzeby; jeśli masz trudności w nawiązywaniu i/lub podtrzymywaniu relacji z innymi; jeśli chcesz poznawać siebie i swój sposób funkcjonowania z innymi, w grupie; jeśli chcesz budować głębsze, bardziej satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi – wówczas dobrym pomysłem jest zgłoszenie się na konsultację do grupy, która prowadzona jest przez osoby docelowo prowadzące grupę terapeutyczną.
Jednocześnie, jak zawsze w naszej działalności, jesteśmy mocno wyczuleni na osoby, których pierwotnym powodem zgłoszenia się do grupy była śmierć kogoś bliskiego. Grupa terapeutyczna może być dobrą odpowiedzią dla osób, które zgłaszają się z przedłużającą się żałobą (głównie więcej niż rok po śmierci osoby bliskiej), negatywnie wpływającą na ich codzienne funkcjonowanie, szczególnie w relacjach społecznych, powodującą osamotnienie i cierpienie. Grupa może też odpowiedzieć na potrzeby osób, które zgłaszają się świeżo po stracie, ale ujawniają na konsultacjach obszary do pracy terapeutycznej, które wskazują na głębsze problemy istniejące niezależnie od doświadczanej straty. Są również osoby, które mają już doświadczenie psychoterapii indywidualnej (w Fundacji lub poza), i które zgłaszają trudności w zakresie relacji interpersonalnych – wówczas grupa może być adekwatną formą pomocy. Są również osoby, które poszukują możliwości pracy w grupie, ale które ze względu na różne trudności mogą nie być w stanie skorzystać z udziału w grupie wsparcia i potrzebują doświadczenia terapeutycznego. Tu pojawia się ważne pytanie dotyczące tego, jaka jest właściwie różnica pomiędzy tymi dwoma formami pomocy?
Czym psychoterapia grupowa różni się od grupy wsparcia w Fundacji?
Grupa wsparcia prowadzona jest przez psychologów i psychoterapeutów. Jest ofertą dla osób, które zgłaszają się do Fundacji w związku z żałobą po stracie kogoś bliskiego i potrzebują pomocy w bieżącym kryzysie związanym ze stratą. Gromadzi osoby, dla których wspólnym problemem jest doświadczanie straty i trudności związanych ze zmianą sytuacji życiowej po śmierci bliskiego – to jest główny temat, na którym grupa się koncentruje. Służy temu, aby pomóc uczestnikom radzić sobie z własnymi uczuciami, udzielać rad, dzielić się doświadczeniem. Głównym źródłem wsparcia są uczestnicy dla siebie nawzajem, ze względu na bycie w podobnej sytuacji. Nie poddaje się analizie historii życia poszczególnych uczestników, nie poszukuje mniej świadomych wzorców funkcjonowania skutkujących cierpieniem w codziennych relacjach. Grupa spotyka się regularnie, raz na dwa tygodnie.
Grupa psychoterapeutyczna prowadzona jest przez psychoterapeutów. Główne cele grupy wykraczają poza udzielanie wsparcia w bieżących doświadczeniach. Grupa terapeutyczna służy temu, aby uczestnicy mogli przyglądać się powtarzającym się w ich życiu trudnościom, które często w grupie stają się szczególnie widoczne. Celem udziału w grupie jest zmiana tych zachowań, które uniemożliwiają lub utrudniają budowanie dobrych relacji. Ma na celu przyglądanie się temu, jak każdy z uczestników wchodzi w relacje interpersonalne, nadaje się znaczenie temu, jak sposób wchodzenia w relacje przekłada się na nasze codzienne funkcjonowanie. Ważny jest element związany z wymianą informacji zwrotnych i dowiadywania się o tym, jak inni postrzegają mnie w grupie, do czego każdy z nas zachęca lub zniechęca innych w kontakcie z sobą samym. Cytując I. Yaloma, specjalistę w zakresie prowadzenia grup terapeutycznych: „skuteczna grupa terapeutyczna najpierw zapewnia swoistą arenę, na której pacjenci mogą swobodnie wchodzić ze sobą w interakcje, następnie pomaga im rozpoznać i zrozumieć to, co jest dysfunkcjonalne w ich interakcjach, a na koniec umożliwia im zmianę tych nieadaptacyjnych wzorców” (I. Yalom: „Psychoterapia grupowa. Teoria i praktyka”). Grupa spotyka się regularnie, co tydzień.
Jak wygląda konsultacja do grupy psychoterapeutycznej?
Jeśli podczas wstępnej konsultacji w Fundacji, osoba zgłaszająca się po pomoc wspólnie z psychologiem konsultującym uznaje, że grupa psychoterapeutyczna mogłaby być ofertą dla niej umawiana jest na drugą konsultację bezpośrednio do grupy terapeutycznej, prowadzoną przez obu terapeutów prowadzących grupę. Służy ona głównie temu, aby poznać oczekiwania i cele potencjalnego uczestnika/uczestniczki wobec udziału w grupie, omówić ewentualne obawy i niepokoje z nim związane, przyjrzeć się głównym trudnościom, z którymi dana osoba zgłasza się do grupy. Bardzo ważną częścią konsultacji jest przygotowanie do udziału w grupie, gdzie prowadzący opisują mechanizmy jej funkcjonowania, sposób pracy, możliwe do osiągnięcia cele. Czasem potrzebna jest więcej niż jedna konsultacja, żeby omówić wszystkie powyższe kwestie, na co prowadzący i osoba konsultowana umawiają się już w trakcie spotkania.
Jak można opisać działanie grupy terapeutycznej?
Dużo w mówieniu o sposobie działania grupy zależy od osób ją prowadzących i założeniach teoretycznych, którymi się kierują. Osobom prowadzącym grupy psychoterapeutyczne w Fundacji bliskie są podejścia interpersonalne i psychodynamiczne. Co to oznacza?
Myśląc o grupie psychoterapeutycznej posługujemy się sformułowanym przez wcześniej cytowanego I. Yaloma pojęciem mikrokosmosu społecznego. Często osoby przychodzące na grupę mają poczucie, że grupa jest „oderwana” od rzeczywistości, że to jakiś „inny świat”. Jednak doświadczenie pokazuje, że każdy z nas wchodzi w grupę ze swoimi sposobami funkcjonowania, założeniami, często nieświadomymi, dotyczącymi tego, jak powinien budować i podtrzymywać relacje, wyobrażeniami na temat tego, co jest źródłem jego trudności w życiu. Wszystkie te uczucia, myśli, wyobrażenia – odtwarzają się w grupie i w relacjach, które poszczególni uczestnicy i uczestniczki na tej grupie budują. To, co może być inne od codzienności, to to, że podczas doświadczenia grupowego to, co przeżywamy, czy myślimy, staramy się wspólnie analizować, pogłębiać rozumienie, nieświadome czynić bardziej świadomym. W trakcie procesu terapeutycznego działa też szereg czynników terapeutycznych, takich jak m.in. wzbudzanie nadziei, altruizm, czyli doświadczanie swojego znaczenia w pomocy innym, rozwój umiejętności społecznych, czy tzw. spójność grupowa, którą można rozumieć m.in. jako poczucie przynależności do grupy, bycia jej częścią.
Żeby to było możliwe niezbędna jest obecność na grupie: zarówno fizyczna, jak i emocjonalna. Nie można skorzystać z grupy uczestnicząc w niej bardzo nieregularnie. Grupa spotyka się raz w tygodniu, przez dwie godziny.
Anna Jaglińska jest psychologiem i psychoterapeutką. W Fundacji prowadzi konsultacje psychologiczne, psychoterapię indywidualną i grupę terapeutyczną. (więcej)